top of page
Марков_Ф.Г._(для_списка).jpg

    Ф.Р.  Маркаў  нрадзіўся  24  снежня  1913  года  ў  вёсцы  Качанішкі  Свенцярскага  павета.  Яго  бацька  Рыгор  Сцяпанавіч  і  маці  Марыя  Афанасьеўна  з  бедных  сямей.  Вялікі  ўплыў  на  маленькага  Фёдара  меў  яго  дзядуля.  Дзядуля  забраў  Фёдара  ў  Свянцяны,  дзе  ён  ў  1922  годзе  паступіў  у  рускую  пачатковую  школу.  Праз  2  гады  ўлады  буржуазнай  школы  закрылі  школу.  Фёдар  пачаў  вучыцца  ў  польскай  школе,  5  класаў  якой  закончыў  у  1927  гшодзе.  На  наступны  год  з  дапамогай  дзядулі  ён  паступіў  у  свянцянскую  настаўніцкую  семінарыю.  Тут  ён  звязаўся  з  рэвалюцыйным  падполлем  і  ў  1922  годзе  ўступіў  у  камсамол.  З  гэтага  часу  ён  цвёрда  стаў  на  шлях  барацьбы  за  светлае  будучае  працоўнага  народа,  выконваючы  заданні  Свянцянскай  падпольнай  камсамольскай  арганізацыі.  Фёдар  распаўсюджваў  сярод  студэнтаў  і  насельніцтва  лістоўкі,  газеты,  часопісы.  Камуністычныя  ідэі  атрымалі  ў  Свяцянах  шырокае  распаўсюджанне.  Гэта  заклапаціла  не  толькі  мясцовае  кіраўніцтва,  але  і  віленскага  ваяводу.  Паліцыя  пачала  шукаць  “зачыншчыкаў  і  бальшавіцкіх  шпіёнаў.  Шэраг  палітычных  неблаганадзейных  студэнтаў,  у  тым  ліку  і  Маркаў,  папалі  пад  яе  кантроль.  У  1934  годзе  Фёдар  закончыў  настаўніцкую  семінарыю,  але  фактычна  аказаўся  безпрацоўным,  бо  яму  не  даверылі  выхаванне  дзяцей.  Як  бацьку  і  дзеду,  прыйшлося  яму  працаваць  па  найму  цесляром  і  дпваць  прыватныя  ўрокі,  каб  зарабіць  на  кусок  хлеба.  Пасля  заканчэння  семінарыі  Ф.Р. Маркаў  уступіў  у  КПЗБ  і  хутка  ўзначаліў  Свянцянскі  падпольны  павятовы  камітэт  КПЗБ.  Доўгі  час  паліцыі  не  ўдавалася  напасці  на  след  падпольшчыкаў.  Свенцянская  дэфензіва  4  разы  арыштоўвала  Маркава.  У  канцы  студзеня  1936  года  па  адналу  толькі  падазрэнню  яго  і  іншых  камуністаў  арыштавалі  і  выслалі  ў  Бярозу – Картузскую.  Тут  сябры  выбралі  Ф.Р. Маркава  членам  лагернага  камітэта.  А  пасля  суда  ён  быў  пераведзены  ў  Вільню,  у  Лукішскую  турму,  дзе  прасядзеў  з  1937  года  па  верасень  1937  года.  Ф.Р. Маркава  выбралі  сакратаром  турэмнага  камітэта.  Пад  яго  кіраўніцтвам  падтрымлівалася  сувязь  з  тымі,  хто  застаўся  на  волі.  У  верасні  1939  года  Чырвоная  Армія  аткрыла  дзверы  лукішскай  турмы.  Дваццацішасцігадовы  Ф.Р. Маркаў  вярнуўся  ў  родныя  месцы.  Землякі  выбралі  яго  сваім  дэпутатам  ў  народнае  сабранне  Заходняй  Беларусі,  якое  праходзіла  28 – 30  кастрычніка  1939  года  ў  Беластоку.  Яно  выбрала  паўнамочную  камісію  ў  саставе  66  чалавек  для  паездкі  ў  Маскву  на  сесію  Вярхоўнага  Савета  СССР  для  перадачы  рашэння  Народнага  сходу  з  просьбай  аб  уключэнні  Заходняй  Беларусі  Ў  склад  Савецкага  Саюза.  Сярод  дэлегатаў  і  быў  Ф,р, Маркаў.

     Нягледзячы  на  падарванае  ў  турме  здароўе,  Ф.Г. Маркаў  пасяля  вяртанная  з  Масквы  з  велізарнай  энергіяй  ўзяўся  за  стварэнне  і  ўмацаванне  органаў  Савецкай  улады  на  месцах,  за  будаўніцтва  новага  жыцця.  У  пачатку  яго  прызначылі  загадчыкам  Свенцянскага  раяно.  А  пазней  выбралі  старшынёй  Свянцянскага  гарсавета.  Пад  кіраўніцтвам  і  пры  непасрэдным  удзельніцтве  Маркава  ў  раёне  аткрываюцца  школы,  нацыяналізіруюцца  прадпрыемствы,  у  рукі  сялян  перадаецца  зямля,  жывёла  і  інвентар.  У  1940  годзе  Маркава  выбралі  Вярхоўнага  Савета  БССР.  У  кастрычніку  таго  ж  года  ён  быў  прызнакчаны  намеснікам  сатршыні  Вілейска  аблвыканкама. 

        Вайна  перакрэслілша  планы  і  замыслы  фёдара  Рыгоравіча.  На  паседжанні  22  чэрвеня  1941  года  ён  сказаў:  -Зямля,  на  якой  я  вырас,  для  мяне  даражэй  жыцця.  Як  камуніст,  я  гатоў  да  выканання  любога  загада  партыі  па  абароне  Радзімы,  гатоў  на  ўсё  дзеля  нашай  перамогі.  Ф.Р. Маркаў  дабравольна  пайшоў  на  фронт  і  ў  якасці  палітрука  роты  ўдзельнічаў  у  баях  з  фашыстамі  пад  Полацкам  і  віцебскам.

       У  жніўні  1941  года  па  рашэнню  ЦК  КПБ(б)  яго  адазвалі  з  дзейнічаючай  арміі  для  работы  ў  тыле  ворага.  26  жніўня  1941  года  пасля  заканчэння  партызанскай  школы  ў  вёсцы  Белыя  воды  (бліз  Бранска),  Ф. Маркаў  з  двумя  камуністамі  быў  напраўлены  ў  Пастаўскі  раён  з  мэтай  арганізаваць  там  дыверсійную  групу  і  развярнуць  масавы  партызанскі  рух.  16  кастрычніка  ён  прыбыў  у в.  Навасёлкі  Пастаўскага  раёна  і  тут  спыніўся.  Маркаў  устанавіў  сувязь  з  савецкім  работнікам  Б. Кулевічам  16  кастрычніка  1941  года.  Разабраўшы  чыгуначны  пуць  у  раёне  станцыі  Ігналіна,  яны  з  дапамогай  Осіпа  Васільева  пусцілі  пад  адхон  варожы  эшалон.  Гэта  была  баявая  аперацыя.  Неўзабаве  ў  групу  прыйшоў афіцэр  Чырвонай  Арміі  В. Саулевіч.  20  кастрычніка  1941  года  на  чыгуначнай  лініі  Вільнюс – Дзвінск  у  раёне  станцыі  пагулянка  падпольшчыкі  пусцілі  пад  адхон  варожы  эшалон  з  боепрыпасамі. 

       Так  пачалася  доўгая  і  цяжкая  баявая  дзейнасць  Ф.Р. маркава  ў  тыле  ворага.  Яго  група  вырасла.  У  маі  1942  года  ў  выніку  аб’яднання  груп  Ф.Маркава, С.Пронька  і  Г. Крукава  быў  створаны  атрад  імя  Суворава  і атрад “Знішчальнік”.  У  выніку  аб’яднання  атрадаў  імя  Суворава  і  “Знішчальнік”  была  створана  брыгада  імя  Варашылава.  Камандзір  атрада  імя  Суворава  становіцца  камандзірам  брыгады,  у  якой  к  1944  году  12  баявых  атрадаў.  Па  рашэнню  Вілейскага  АК  КПБ  з  красавіка  1943  года  Маркаў  адначасова  становіцца  старшынёй  ваенна – аператыўнага  цэнтра  Вілейскай  вобласці.

        За  вялікія  заслугі  ў  развіц3ці  партызанскага  руху  яму  было  прысвоена  Званне  Героя  Савецкага  Саюза.

        Пасля  вайны  маркаў  прымае  ўдзел  у  аднаўленні  і  развіцці  народнай  гаспадаркі,  працуе  намеснікам  старшыні  Вілейскага  ,  Маладзечанскага  аблвыканкама.  4  разы  ён  выбіраўся  дэпутатам  Вярхоўнага  Савета  БССР,  у  тым  ліку  апоні  раз  ад  Жукойненскай  выбарчай  акругі.

bottom of page